Bã đậu nành là phế phẩm từ quá trình sản xuất sữa đậu nành, đậu hũ hoặc các sản phẩm từ đậu nành khác. Tuy là phụ phẩm nhưng bã đậu nành lại chứa hàm lượng dinh dưỡng cao, rất có ích trong việc chăm sóc cây trồng. Trong nông nghiệp, bã đậu nành được xem là một loại phân bón hữu cơ giàu giá trị, mang đến nhiều lợi ích vượt trội cho đất và cây trồng.

Bảng thành phần chất dinh dưỡng có trong bã đậu nành
Tận dụng bã đậu nành để làm phân bón cho đất không chỉ giúp cải tạo đất mà còn giup cây sinh trưởng và phát triển tốt. Dưới đây là bảng thành phần dinh dưỡng có trong bã đậu nành:
THÀNH PHẦN
|
HÀM LƯỢNG TRUNG BÌNH (% CHẤT KHÔ)
|
GHI CHÚ
|
Protein (Đạm thô)
|
22 – 25%
|
Rất cao, phù hợp bón cho cây lấy lá, cải tạo đất thiếu đạm
|
Chất béo (Lipid)
|
5 – 8%
|
Cung cấp năng lượng cho vi sinh vật đất
|
Xơ thô
|
10 – 13%
|
Cải tạo cấu trúc đất, giúp đất tơi xốp
|
Đường và tinh bột
|
20 – 30%
|
Dễ phân hủy, nuôi dưỡng hệ vi sinh có lợi trong đất
|
Tro (chất khoáng tổng số):
|
5 – 6%
|
Gồm các khoáng thiết yếu cho cây trồng
|
Canxi (Ca)
|
0.40 – 0.60%
|
Hỗ trợ phát triển rễ và mô tế bào
|
Kali (K)
|
0.50 – 0.90%
|
Tăng chất lượng nông sản, chống rụng trái
|
Magiê (Mg)
|
0.25 – 0.35%
|
Thành phần cấu tạo diệp lục
|
Phốt pho (P)
|
0.40 – 0.65%
|
Hình thành rễ, hoa và quả
|
Độ pH
|
5.5 – 6.5
|
Hơi chua nhẹ – phù hợp hầu hết cây trồng nếu đã ủ hoai
|
Lợi ích của bã đậu nành đối với đất trồng
1. Giàu dinh dưỡng hữu cơ
Bã đậu nành chứa:
-
Đạm (protein thực vật): Giúp cây phát triển thân lá, tăng trưởng nhanh, lá xanh tốt.
-
Chất béo và carbohydrate: Tạo nguồn năng lượng cho vi sinh vật có lợi trong đất hoạt động mạnh.
-
Khoáng chất: Chứa các vi lượng như canxi, sắt, magie... hỗ trợ quá trình trao đổi chất và hình thành tế bào trong cây.
So với phân chuồng thông thường, bã đậu nành phân hủy nhanh hơn và giải phóng dưỡng chất hiệu quả hơn nếu được xử lý đúng cách.
2. Tăng độ mùn, cải tạo đất
Bã đậu nành khi ủ hoai mục sẽ trở thành nguồn mùn hữu cơ rất tốt, giúp:
-
Tăng khả năng giữ nước và dưỡng chất cho đất.
-
Làm đất tơi xốp, giảm chai cứng đất khi canh tác lâu dài.
-
Tạo điều kiện cho rễ cây phát triển mạnh, bám sâu và hút dinh dưỡng tốt hơn.
3. Kích thích hệ vi sinh vật đất
Bã đậu nành là nguồn thức ăn lý tưởng cho các vi sinh vật có lợi trong đất như vi khuẩn phân giải chất hữu cơ, vi khuẩn cố định đạm, nấm đối kháng... Nhờ đó, hệ sinh thái đất trở nên cân bằng, giúp phòng ngừa bệnh hại từ rễ, tăng sức đề kháng cho cây trồng.
4. An toàn, không gây tồn dư độc hại
Do có nguồn gốc hoàn toàn từ thực vật, không qua xử lý hóa học, nên bã đậu nành không gây ô nhiễm môi trường, không để lại tồn dư hóa chất trong nông sản. Đây là lựa chọn lý tưởng trong canh tác nông nghiệp hữu cơ hoặc nông nghiệp sạch.

5. Cách sử dụng hiệu quả
-
Ủ hoai mục trước khi bón: Tránh bón trực tiếp vì bã đậu nành tươi có thể lên men, sinh nhiệt, gây thối rễ hoặc thu hút côn trùng.
-
Ủ với nấm Trichoderma hoặc EM: Giúp phân giải nhanh hơn và tăng cường vi sinh vật có lợi.
-
Bón gốc: Dùng bã đậu ủ hoai trộn với đất bón quanh gốc cây, đặc biệt tốt cho cây ăn trái, rau màu, cây cảnh, hoa kiểng...
6. Lưu ý khi sử dụng:
Tỷ lệ ẩm của bã tươi thường từ 70–80%, tức là 100 kg bã tươi chỉ chứa 20–30 kg chất khô. Vì vậy khi bón nên điều chỉnh liều lượng tương ứng.
Để tránh gây nóng và mùi hôi, cần ủ kỹ ít nhất 2–4 tuần, lý tưởng là có trộn men vi sinh Trichoderma để tăng hiệu quả phân giải và khử mầm bệnh.
Tóm tắt:
Bã đậu nành không chỉ là một loại phân bón hữu cơ giàu dinh dưỡng, mà còn là giải pháp tiết kiệm, thân thiện môi trường và hiệu quả lâu dài. Việc tận dụng bã đậu nành trong nông nghiệp là một hướng đi thông minh, góp phần xây dựng nền nông nghiệp sạch và bền vững.